Θεοδόσιος Κοσμίδης

Είναι μια ερώτηση η οποία πλανάται εδώ και πολύ καιρό και συγκεκριμένα από τη στιγμή που ξέσπασε η κρίση. Από την στιγμή που γύρισα από το εξωτερικό (Ολλανδία) το 2011 έχω κάνει πολλές φορές την συζήτηση, με συναδέλφους και μη, εάν οι τέχνες καταρρακώθηκαν από την κρίση. Με μια επιπόλαιη ματιά μπορούμε να πούμε απόλυτα και με σιγουριά ότι οι τέχνες σχεδόν καταστράφηκαν. Αλλά μήπως δεν είναι όλα τόσο χάλια; Μήπως έκανε και κάτι καλό αυτή η κρίση; Όπως;

 

 

Καταρχάς, έφερε συσπείρωση στον καλλιτεχνικό κόσμο. Η δουλειά των καλλιτεχνών ποτέ δεν ήταν εύκολη, ακόμα και την εποχή των παχιών αγελάδων, πόσο μάλλον τώρα, την εποχή των ισχνών. Παρατηρώ μια συσπείρωση στους μουσικούς κύκλους, όσο και στον κύκλο των ηθοποιών. Στις εμφανίσεις τους στηρίζουν ο ένας τον άλλο, παρίστανται και στηρίζουν τους συναδέλφους τους.

 

Έχουν συνειδητοποιήσει ότι η στήριξη πρέπει να ξεκινήσει από τους ίδιους και να επεκταθεί στον κόσμο. Διαφημίζουν εμφανίσεις,εκδηλώσεις, παραστάσεις συναδέλφων τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, έτσι ώστε να αυξήσουν το κοινό τους.  Κατακρίνουν μαγαζάτορες ή επιχειρηματίες, οι οποίοι είναι αναξιόπιστοι ή δεν τηρούν συμφωνίες σε οικονομικό ή εργασιακό επίπεδο και προτρέπουν συναδέλφους να μην εργαστούν εκεί.  Λειτουργούν σαν ομάδα, σαν ένα άτυπο συνδικάτο προασπίζοντας οι ίδιοι τα συμφέροντα τους, δημιουργώντας καλύτερες συνθήκες και προϋποθέσεις για το μέλλον τους.

 

 

Δεύτερον, η κρίση έκανε πολλούς καλλιτέχνες να επαναπροσδιορίσουν τους στόχους τους και να δουλέψουν πιο σκληρά για την τέχνη τους. Να γίνουν καλύτεροι στην τέχνη τους. Να βελτιωθούν, αναζητώντας με υψηλότερες αξιώσεις εργασία στον δύσκολο - ελέω κρίσης - καλλιτεχνικό κόσμο. Τους έκανε πιο δραστήριους, πιο επιχειρηματικούς, πιο ευρηματικούς και σίγουρα πιο ποιοτικούς. Οι καλλιτέχνες πλέον ψάχνουν να βρουν χώρους και τρόπους να εκφραστούν που παλαιότερα δεν θα έδιναν σημασία. Σχεδόν πουθενά σήμερα δεν ακούς την λέξη "αρπαχτή". Αρπαχτή για όσους δεν γνωρίζουν είναι μια δουλειά, ελάχιστης καλλιτεχνικής σημασίας, η οποία θα του αποφέρει ένα καλό μεροκάματο.  Οι περισσότεροι  καλλιτέχνες θέλουν να παρουσιάζουν δουλειές καλά δουλεμένες με χαρακτήρα και ποιότητα. Δουλεμένες δουλειές για να έχουν και απαιτήσεις, όσον αφορά την τέχνη τους απέναντι στους μαγαζάτορες ή επιχειρηματίες.  Σε αυτόν τον δύσκολο καιρό ξεχωρίζει η φύρα από το στάρι.

 

Όσοι δουλεύουν, προσπαθούν και αξίζουν γίνονται καλύτεροι και δουλεύουν. Πως να το κάνουμε δηλαδή; Δεν γίνεται να γίνουν όλοι ηθοποιοί, τραγουδιστές, ζωγράφοι κλπ κλπ. Πάνε οι εποχές που τα μοντέλα γίνονταν ηθοποιοί, τραγουδιστές και ό,τι άλλο τους κατέβαινε στο κεφάλι. Μετρημένα κουκιά πλέον. Αξίζεις και το κυνηγάς; Θα δουλέψεις. Δεν αξίζεις; Ψάξε για κάτι άλλο. Εδώ πάνε να εκλείψουν πλέον και οι «γλάστρες» - κράχτες έξω από τα μαγαζιά…

Επίσης, η κρίση αφύπνισε ακόμα και τους ίδιους τους μαγαζάτορες και επιχειρηματίες. Προς μεγάλη μου έκπληξη, είδα μαγαζάτορες και επιχειρηματίες να έχουν ένα επιχειρηματικό πλάνο για τον χώρο τους και ένα όραμα σε ποιο καλλιτέχνη να το διαθέσουν. Σχεδόν εξαφανίστηκαν οι αρπαχτές από μαγαζάτορες και πλέον διαθέτουν το χώρο τους, σε μόνιμη βάση, σε καλλιτέχνες που έχουν ένα ποιοτικό πρότζεκτ και πιστεύουν ότι θα έχουν διάρκεια στην δουλειά τους για όλο το χρόνο. Ενδιαφέρονται πολύ περισσότερο για τους πελάτες τους και προσπαθούν να καλύψουν τις καλλιτεχνικές ανάγκες αυτών στο έπακρο. Φυσικά, υπάρχουν και μαγαζάτορες που ζητάνε από καλλιτέχνες να φέρουν κόσμο για να τους γεμίσουν τα άδεια - υπό κανονικές συνθήκες μαγαζιά τους - αλλά αυτοί πολύ σύντομα ή θα αλλάξουν νοοτροπία ή επάγγελμα…

 

Σε καμία περίπτωση με το παραπάνω κείμενο δεν θέλω να χρυσώσω το χάπι, ούτε να χαρακτηρίσω την κρίση σαν κάτι θετικό. Απλά θεωρώ ότι ΕΓΙΝΕ! Από εκεί και πέρα εμείς τι κάνουμε; Πέφτουμε σε κατάθλιψη και καθημερινή μιζέρια; Η αισιοδοξία μας δίνει κουράγιο και δύναμη. Ακόμα και ένα τέτοιο γεγονός όπως η κρίση, εκτός από τα πάρα πολλά αρνητικά επέφερε και κάποια θετικά στον καλλιτεχνικό κόσμο. Γι αυτό, κατά την προσωπική μου άποψη, θα πρέπει να βάζουμε το κεφάλι κάτω, να δουλεύουμε σκληρά για την τέχνη μας και σίγουρα θα αμειφτούμε. Ο πρώτος μου καθηγητής έλεγε «Η μουσική είναι δίκαια, όσο κοπιάσεις θα αμειφτείς». Είχε απόλυτο δίκαιο. Εγώ θα προσθέσω «Ό,τι δεν σε σκοτώνει σε κάνει πιο δυνατό»…

Μια συνήθεια που έχω είναι, στο τέλος κάθε χρονιάς, να κάνω απολογισμό των αρνητικών και θετικών στοιχείων που συνάντησα σαν δάσκαλος και μουσικός εκτελεστής. Ένα πράγμα που συνάντησα αρκετά ως δάσκαλος ήταν η απογοήτευση κάποιων μαθητών, κατά περιόδους, σχετικά με τις μουσικές τους επιδόσεις. Για να μην παρεξηγηθώ, θεωρώ τον εαυτό μου τυχερό γιατί όλοι οι μαθητές μου, ανεξαρτήτως ηλικίας και επιπέδου, είναι αρκετά μελετηροί. Άκουσα εκφράσεις όπως "Άραγε προοδεύω;", "Πότε θα μάθω να παίζω, στα εβδομήντα μου;", “Kανονικά θα έπρεπε να παίζω πολύ καλύτερα τώρα…" και είμαι σίγουρος ότι πολλοί από εσάς που διδάσκετε τις έχετε ακούσει και φυσικά όλοι λίγο πολύ - συμπεριλαμβανομένου και εμού - τις έχετε ξεστομίσει.

Υπάρχει η ψευδαίσθηση ότι η εκμάθηση ενός μουσικού οργάνου - και ειδικότερα της κιθάρας - είναι "εύκολή". Αυτό είναι μεγάλο λάθος! Κανένα όργανο δεν είναι εύκολο να το μάθεις. Δεν λέω ότι είναι απίστευτα δύσκολο, αλλά, όπως όλα τα πράγματα στη ζωή, θέλει αφοσίωση και μεράκι για να τα καταφέρεις. Βασικό παράγοντα αποτελεί το παικτικό επίπεδο που θέλει κανείς να φτάσει. Βέβαια η  εμπειρία μου έχει δείξει ότι κανείς δεν μένει στα αρχικά επίπεδα μάθησης του οργάνου, αλλά, όπως είναι λογικό, θέλει να βελτιώνεται συνεχώς. Το σύνηθες λάθος των μαθητών είναι ότι ενώ στην αρχή προχωράνε με γοργούς ρυθμούς και βελτιώνονται σχεδόν μέρα με την μέρα, μετά από καιρό βλέπουν ότι πρέπει να προσπαθήσουν πολύ περισσότερο για να προοδεύσουν λίγο παραπάνω. Η βελτίωση έρχεται δηλαδή μετά από πολύ κόπο. Δεν είναι όμως λογικό; Στο σχολείο όλοι έχουμε ακούσει την έκφραση "Ο μαθητής του 13 μπορεί εύκολα να γίνει μαθητής του 16, ο μαθητής του 17,8 χρειάζεται πολύ προσπάθεια να γίνει του 18,3…".

Κατά την προσωπική μου άποψη θα πρέπει να αναλογιστεί κάποιος για ποιο λόγο θέλει να μάθει ένα μουσικό όργανο. Και αν στους μικρούς σε ηλικία μαθητές είναι πρακτικά αδύνατο (και συνήθως δεν έχουν τέτοια θέματα), θα πρέπει οι ενήλικες να το κάνουν. Αν σκοπός τους είναι να εντυπωσιάσουν τους φίλους τους, κοπέλες κτλ, γρήγορα θα απογοητευτούν και θα τα παρατήσουν. Αν αγαπούν τη μουσική, θα επιμείνουν και θα βγούνε κερδισμένοι.

Στη συχνότατη ερώτηση "Άραγε προοδεύω ;" το μόνο που λέω στους μαθητές μου είναι να σκεφτούν αν αυτά που παίζουν τώρα μπορούσαν να τα παίξουν πριν τρεις μήνες. Η απάντησή τους είναι πάντα η ίδια… "Τώρα που το λες, όχι…" . Και επειδή μερικοί θέλουν να το ακούσουνε από το δάσκαλό τους στο τέλος κάθε χρόνου, κάνουμε μια μικρή ανάλυση για το πως  κύλησε η χρονιά.

Στην ατάκα "Κανονικά θα έπρεπε να παίζω πολύ καλύτερα τώρα…", την οποία είχα ξεστομίσει και γω αρκετές φορές, πιστεύω πως η απάντηση είναι απλή. Καλύτερα; ΤΙ σημαίνει καλύτερα; Υπάρχει κανένα όριο που λέει ότι στα είκοσί σου πρέπει να παίζεις έτσι, στα τριάντα έτσι, κ.ο.κ.; Αυτά είναι απλά σαχλαμάρες και εμπόδια που βάζει ο νους μας και μας αποσπά από το στόχο μας. Ο καθένας κάνει την προσπάθειά του και ό,τι καλύτερο μπορεί. Αυτό που αξίζει είναι να βλέπεις την βελτίωσή σου με υπομονή και επιμονή. Τα σημάδια βελτίωσης σου δίνουν κουράγιο για να συνεχίσεις τη μελέτη. Μπορεί να είναι μικρά, αλλά σταθερά σημαίνει ότι έχει κατακτήσει πράγματα και χτίζεις πάνω σε αυτό. Καταλαβαίνω τους μαθητές μου που δεν τους ενδιαφέρει να γίνουν επαγγελματίες και το έχουν απλά ως χόμπι. Ειδικά οι ενήλικες που το βρίσκουν ως διέξοδο στην τρελή τους καθημερινότητα, ειδικά στους καιρούς που ζούμε. Δεν αξίζει όμως η εμβάθυνση σε ένα τέτοιο χόμπι;

Αν ήταν εύκολο τότε θα μπορούσαν όλοι να παίξουνε πολύ γρήγορα μουσική και δεν θα υπήρχε ενδιαφέρον να ασχοληθεί κανείς με αυτό. Η δυσκολία του του δίνει και την ομορφιά. Όσο για την τελευταία φράση "Πότε θα μάθω να παίζω, στα εβδομήντα μου;", εσκεμμένα την κράτησα για το τέλος. Προσωπικά θυμάμαι να την έχω ξεστομίσει καμιά εκατοστή φορές! Είναι λογικό να αναρωτιέσαι κάτι τέτοιο. Οι άνθρωποι πάντα θέλουμε να εξελισσόμαστε, σε όλους τους τομείς, με κάθε τρόπο. Αυτό που κατάλαβα είναι ότι η ερώτηση δεν υφίσταται. Εξηγώ γιατί… Ο κάθε μαθητής και με δύο-τρία μαθήματα ΚΑΤΙ μπορεί να παίξει. Τραβηγμένο, αλλά ισχύει, είτε είναι μια συγχορδία, μια νότα κτλ. Στη θεωρία του να παίζω όλο και καλύτερα ή θα έπρεπε να παίζω καλύτερα έχω αναφερθεί πιο πάνω. Πέρα της φιλολογικής εξήγησης, η ουσία είναι η εξής. Το να βάζει κανείς μακροπρόθεσμους και εξαιρετικά δύσκολους στόχους δεν βοηθά, μάλλον απογοητεύει. Προσπάθησε να γίνεις ένας εξωτερικός κριτής. Αναρωτήσου “Την προηγούμενη βδομάδα μπορούσα να κάνω αυτό, να διαβάσω αυτό, να ακούσω την τάδε νότα”. Θα πρέπει να παρατηρείς και να αναλύεις - όχι υπεραναλύεις - την πρόοδό σου. Μικρά βήματα και σταθερά. Όπως λέω στους μαθητές μου, όλοι στον ίδιο δρόμο είμαστε, την ίδια ανηφόρα ανεβαίνουμε. Μπορεί κάποιοι να είναι μπροστά και άλλοι πίσω, αλλά όλοι είμαστε στην ίδια ανηφόρα. Τους υπενθυμίζω ότι εκεί που είναι, ήμουνα κι εγώ . Ξέρω πως νιώθουν, αλλά αφού βελτιώθηκα εγώ, μπορούν κι εκείνοι. Απλά θέλει πολύ δουλειά και υπομονή. Η ομορφιά της μουσικής έγκειται στο γεγονός ότι είναι ανεξάντλητη. Ποτέ δεν θα τα ξέρεις όλα, ποτέ δεν θα τα παίζεις όλα, δεν μπόρεσε κανείς. Ούτε θα τα παίζεις όλα τέλεια… Συνεχώς θα βρίσκεις πράγματα να βελτιώσεις, να τα αλλάξεις. Αλλά κάθε φορά που θα καταφέρνεις κάτι καινούργιο, θα νιώθεις τόσο γεμάτος. Η φράση "Το ταξίδι είναι αυτό που αξίζει και όχι ο προορισμός " νομίζω πως ταιριάζει απόλυτα στην περίσταση.

 

Εν κατακλείδι, σκοπός μου δεν είναι να το "παίξω " γκουρού η παντογνώστης. Απλά πιστεύω ότι αυτά τα ερωτήματα παρουσιάζονται σε όλους τους μαθητές. Μπορεί να ξαναέρθουν… αλλά θα μπορείς να τα απαντήσεις με θετικό attitude . Αυτό που πρέπει να φροντίζει ο μαθητής είναι σκληρή δουλειά, υπομονή, επιμονή και θετικό πνεύμα. Τα υπόλοιπα θα έρθουν φυσικά… και πιο γρήγορα από ό,τι νομίζεις. Keep on learning…

Η σημερινή εποχή χαρακτηρίζεται από την αμεσότητα και τον τεράστιο όγκο πληροφοριών και ερεθισμάτων. Και μόνο η δημιουργία του Youtube αποτελεί θείο δώρο για τους μουσικούς και τους απανταχού μουσικόφιλους. Θυμάμαι όταν εγώ ήμουν είκοσι (όχι πολλά χρόνια πριν), αγόραζα ένα ένα τα CD και έμαθα να κατεβάζω και κανένα τραγουδάκι. Σήμερα δεν κατεβάζουν δίσκους αλλά ολόκληρες δισκογραφίες καλλιτεχνών. Φυσικά τις ακούνε φευγαλέα για να πάρουν μία γεύση, χωρίς να δίνουν βάση σε λεπτομέρειες όπως ο ήχος, ο στίχος, το attitude και ό,τι άλλο τους φαίνεται ενδιαφέρον και τους αρέσει.

Το ίδιο, κατά κάποιο τρόπο, γίνεται και στην εκμάθηση της κιθάρας. Το ίδιο έκανα και εγώ στα πρώτα βήματα της εκμάθησης του οργάνου. Ήθελα για παράδειγμα να παίξω όσο περισσότερα σόλο από τους ήρωές μου Eric Johnson, Vinnie Moore, Robben Ford και έπειτα Joe Pass, Wes Montgomery. Δεν έδειχνα όμως τη σχολαστικότητα που έπρεπε, όπως στον ήχο, στο φρασάρισμα (ο τρόπος που παίζεις μια φράση), στην επιλογή των σημείων που μου αρέσουν και στην εξέλιξή τους. Συνέπεια αυτού ήταν να έχω πολύ μικρά οφέλη από το κάθε σόλο, ενώ με λίγο παραπάνω επιμονή θα μπορούσα να αποκομίσω περισσότερα κέρδη. Καλύτερα να μελετήσεις ένα σόλο ενδελεχώς παρά με τη μία όλα τα σόλο του δίσκου. Καλύτερα να μελετήσεις για ένα μήνα τη ματζόρε κλίμακα, παρά να μάθεις όλες τις κλίμακες σε δύο βδομάδες.

Η εμβάθυνση στη λεπτομέρεια σου δίνει τη δυνατότητα της ταχύτερης  εξέλιξης, όχι μόνο στη μουσική αλλά σε όλους τους τομείς της ζωής. Έτσι κι αλλιώς γι αυτούς που δεν έχουν την υπομονή στη μάθησή τους, η μόνη λύση είναι να σκέφτονται το μεγάλο P (σύμφωνα με το Bill Evans, έναν από τους μεγαλύτερους τζαζ πιανίστες και συνθέτες), που φυσικά δεν είναι practice (μελέτη), είναι  patience (υπομονή). Το ίδιο προσπαθώ να περάσω και στους μαθητές μου. Κατανοώ την ανυπομονησία τους να καλύψουν όσο περισσότερη ύλη μπορούν (το ίδιο έκανα και εγώ), αλλά το κλειδί της βελτίωσης βρίσκεται στην εμβάθυνση σε ορισμένα συγκεκριμένα πράγματα.

Ένα παράδειγμα που δείχνω στους μαθητές μου που έχουν κατακτήσει ένα επίπεδο είναι το κομμάτι του Stevie Wonder “Cause We've Ended As Lovers”, παιγμένο από το Jeff Beck. Πρόκειται για μια φανταστική μπαλάντα, την οποία αποδίδει ο Jeff Beck με τρομερό λυρισμό. Τους προτείνω να το μελετήσουμε μαζί. Τους βάζω να το ακούσουν πρώτα για να πάρουν μια ιδέα. Εφτά στις δέκα φορές η απάντηση που παίρνω είναι «Ααα, εντάξει δεν είναι και πολύ γρήγορο»…  Όταν όμως αρχίζουμε και το δουλεύουμε, τότε καταλαβαίνουν τη μεγάλη του δυσκολία στην ερμηνεία. Ο τρόπος που παίζει την κάθε νότα έχει μεγάλη σημασία. Καμία νότα δεν παίζεται για να παίζεται. Και φυσικά στο τέλος ΟΛΟΙ παραδέχονται ότι είναι αρκετά δύσκολο. Όμως τη δυσκολία αυτή ίσως δεν θα την αντιλαμβάνονταν ποτέ αν δεν κάναμε μία εμβάθυνση στο κομμάτι. Ίσως, με μια επιφανειακή ματιά, να μην είναι και τόσο δύσκολο, έτσι; Όμως με αυτό τον τρόπο μελέτης κέρδισαν πολύ περισσότερα από το να μελετούσαν επιφανειακά δέκα σόλο του συγκεκριμένου καλλιτέχνη.

Εν κατακλείδι,  η συμβουλή μου - πρότασή μου είναι: βρες ένα στυλ που σου αρέσει, ένα κομμάτι, έναν τραγουδιστή. Προσπάθησε να βρεις γιατί σου αρέσει (εδώ μπορεί να σε βοηθήσει και ο δάσκαλός σου). Κάνε μια μικρή έρευνα. Η κάθε λεπτομέρεια μπορεί να παίζει ρόλο. Πλέον υπάρχουν βιογραφίες και ντοκουμέντα για όλους τους καλλιτέχνες. Δες στο κομμάτι τι σου αρέσει, προσπάθησε να το παίξεις και να το αναλύσεις, να το κάνεις κτήμα σου (και εδώ μπορεί να σε βοηθήσει  ο δάσκαλός σου). Νομίζω ότι αυτό σαν attitude μπορεί να μας βοηθήσει, όχι μόνο στη μουσική και στις τέχνες, αλλά και στη ζωή μας γενικότερα. Να κάνουμε λίγα πράγματα αλλά όσο μπορούμε καλύτερα. Ίσως αυτά τα λίγα πράγματα προβάλουν και τη μοναδικότητά μας και μας ξεχωρίσουν από το σύνολο. Όσα χρόνια και αν περάσουν, η ποιότητα θα υπερτερεί της ποσότητας. Keep on learning, guys!

Υ.Γ. Πριν από κάποιες μέρες είδα μία ανάρτηση στο FB που έλεγε (στο περίπου): Μελέτησε όσο μπορείς περισσότερο, γιατί όταν δεν μελετάς, κάποιος, κάπου αλλού, μελετάει και γίνεται καλύτερος από σένα. θα ήθελα να σας παραθέσω και μία πρόταση μιας μαθήτριάς μου (πετυχημένης επαγγελματικά, μητέρας δύο δίδυμων παιδιών, που τρέχει από το πρωί ως το βράδυ αλλά πάντα βρίσκει χρόνο να μελετήσει και δεν έχει χάσει ούτε ένα μάθημα). "Αν μία μέρα δεν μελετήσω - παίξω κιθάρα νιώθω ενοχές, όχι γιατί έπρεπε να το κάνω, αλλά γιατί στέρησα από τον εαυτό μου την ευχαρίστηση"… Τα συμπεράσματα δικά σας. Εις το επανιδείν!

Tελείωσε και ο Αύγουστος και μπαίνουμε στον Σεπτέμβριο. Ένας μήνας που για μένα δείχνει ότι αρχίζει ο χειμώνας. Τα παιδιά προετοιμάζονται για τα σχολεία, οι γονείς γυρνάνε από διακοπές και επιστρέφουν στην εργασία τους. Οι μαθητές μέχρι τα μέσα Σεπτεμβρίου θα πρέπει να έχουν γραφτεί στο σχολείο, σε φροντιστήρια, ιδιαίτερα κλπ κλπ. Στο τέλος αφήνουν κυρίως δραστηριότητες όπως μουσική, εικαστικά και άλλα καλλιτεχνικά. Γίνεται όμως η εξεύρεση καθηγητή μουσικής με σωστά κριτήρια ή πάντα ο οικονομικός παράγοντας παίζει σημαντικό ρόλο. Ειδικά στην εποχή που ζούμε;

Στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή υπάρχει πληθώρα εξαιρετικών καθηγητών, που μπορούν να διδάξουν σε όλα τα επίπεδα. Σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια πολλοί μουσικοί έχουν εντρυφήσει στην μουσική διδασκαλία, καθιστώντας την αναπόσπαστο κομμάτι της μουσικής τους καριέρας. Ο χαρακτηρισμός καλός καθηγητής είναι κάτι εντελώς υποκειμενικό. Εξαρτάται τι ζητάει κανείς από έναν δάσκαλο και τι θέλει να μάθει. Σίγουρα η επιλογή καθηγητή για έναν αρχάριο μαθητή ή τον γονέα του, μπορεί να φαίνεται πάρα πολύ δύσκολη υπόθεση. Προσωπικά, πιστεύω ότι θα πρέπει να λάβει υπόψη του, τους εξής παράγοντες (η σειρά είναι τυχαία) :

- Αν επιθυμεί  ιδιαίτερα μαθήματα ή σε ωδείο
- Αν  το ωδείο ή ο καθηγητής βρίσκονται μακριά από το σπίτι
- Ποιο το μηνιαίο κόστος σε κάθε περίπτωση
- Αν το εκπαιδευτικό προφίλ του καθηγητή ταιριάζει στις ανάγκες του παιδιού του

Πολλοί γονείς (ή και μαθητές), εσφαλμένα πιστεύουν, ότι για τα πρώτα βήματα μπορούν να προσλάβουν ένα καθηγητή χωρίς εμπειρία, ο οποίος μόλις βγήκε από ένα ωδείο ή σπουδάζει ακόμα, απλά και μόνο επειδή μπορεί να παίρνει 10 Ευρώ την ώρα. Θεωρούν, ότι στο ξεκίνημα όλοι θα κινηθούν με τον ίδιο τρόπο. Η αλήθεια όμως είναι διαφορετική. Ο δάσκαλος μουσικής με πολυετή εμπειρία θα δει πιο γρήγορα τις αδυναμίες του μαθητή και θα τον βοηθήσει με τον σωστό τρόπο ώστε να τις ξεπεράσει. Επίσης, θα εξετάσει τα προτερήματα του και θα προσπαθήσει να τα ενδυναμώσει ακόμα πιο πολύ. Ακόμα, λόγω της μεγάλης του εμπειρίας θα βοηθήσει τον εκπαιδευόμενο να βελτιωθεί ταχύτερα (αν φυσικά και ο ίδιος προσπαθεί και μελετάει). Από την άλλη οπτική γωνία, δεν είναι σωστό για έναν αρχάριο που θέλει να μάθει κιθάρα να ζητήσει για καθηγητή τον John Scofield, τον Steve Vai, Petrucci κλπ (δηλαδή τον κορυφαίο στο είδος του) διότι τότε θα υπάρξει θέμα σχετικά με τον οικονομικό τομέα του θέματος. Υπάρχουν πιο συμβατικές λύσεις οι οποίες στο ξεκίνημα εκμάθησης κάποιου πρωτάρη, θα του αποφέρουν εξίσου σημαντικές γνώσεις. Η επιλογή καθηγητή θα πρέπει σαφώς να είναι πολύ προσεκτική.

Βεβαίως, όπως ισχύει για όλα τα πράγματα στην αγορά, έτσι και στην μουσική ό,τι δίνεις παίρνεις. Δεν θα έχεις στη διάθεση σου έναν πολύ καλό καθηγητή στο ίδιο budget με έναν καθηγητή o οποίος διαθέτει ελάχιστη ή μηδενική διδακτική εμπειρία. Θα πρέπει τα μαθήματα να θεωρούνται και ως μια μορφή επένδυσης η οποία θα παίξει σίγουρα ρόλο στην διαμόρφωση του χαρακτήρα και της προσωπικότητας του μαθητή. Γι' αυτό το λόγο δεν πρέπει να επιδοθεί κανείς σε άσκοπες σπατάλες και υπερβολές.

Μέσα από την καθημερινή τριβή με ανθρώπους οι οποίοι θέλουν να ασχοληθούν με την μουσική, αλλά και έχοντας γνωρίσει από κοντά καταξιωμένους καλλιτέχνες καταλήγω στο εξής απλό και χρήσιμο συμπέρασμα. Δεν πρέπει να επικεντρωνόμαστε στο δέντρο διότι έτσι κινδυνεύουμε να χάσουμε το δάσος. Ακόμα και αν θελήσει κάποιος να ασχοληθεί με κάτι συγκεκριμένο θα πρέπει να λάβει γενικές γνώσεις. Αυτές είναι οι πιο χρήσιμες σε αυτή του την προσπάθεια. Έτσι θα αποκτήσει εμπειρίες και θα διευρύνει τους πνευματικούς και μουσικούς του ορίζοντες. Δεν θα πρέπει να δίνεται απόλυτη προσοχή στο μουσικό όργανο αλλά και στο πως νιώθουμε και πως σκεφτόμαστε για αυτό που θέλουμε να δημιουργήσουμε και να μάθουμε. Γνωστά ονόματα της μουσικής δεν ξύπνησαν μια μέρα και αποφάσισαν ότι θέλουν να κάνουν κάτι συγκεκριμένο. Μέσα από τις επιρροές τους, κάτι το οποίο είναι απίστευτα σημαντικό, φιλτράρανε το δικό τους προσωπικό ύφος και δημιούργησαν κάτι μοναδικό και πρωτοποριακό. Για παράδειγμα, οι Rolling Stones είχαν σημαντικές blues και jazz επιρροές. Ότι μαθαίνει κανείς είναι χρήσιμο και βοηθάει στην εξέλιξη της μουσικής του παιδείας. Εν κατακλείδι, τα εφόδια που θα συλλέξει κάποιος κατά την διάρκεια της μουσικής του εκπαίδευσης είναι σημαντικότατα. Και όχι μόνο αυτά αλλά και το πρόσωπο το οποίο θα του τα δώσει. Γι' αυτό το λόγο δεν πρέπει να τεθεί σαν κύριος παράγοντας το οικονομικό θέμα, διότι μιλάμε για μια διαδικασία που θα διαμορφώσει την μουσική ταυτότητα του μαθητή αλλά και την προσωπικότητα του σαν άνθρωπος.

Πολύ συζήτηση γίνεται τον τελευταίο καιρό στους μουσικούς κύκλους για τα μαθήματα μέσω Skype. Αν αποδίδουν, αν δεν είναι χάσιμο χρόνου και προπάντων χρημάτων, αν είναι ισάξια με τα ιδιαίτερα κλπ κλπ. Θα ήθελα, με την ευκαιρία, να σας καταθέσω την δική μου άποψη επί  του θέματος έχοντας μια μικρή εμπειρία και ως δάσκαλος (μαθητές από άλλη πόλη) και ως μαθητής (καθηγητές από άλλες χώρες), αλλά πάνω απ' όλα ως χρήστης του Skype, ο οποίος το χρησιμοποιεί καθημερινά για επαγγελματικό σκοπό.

Όπως κάθε τι έχει τα θετικά του και τα αρνητικά του. Στα θετικά πρωταρχική θέση κατέχει το γεγονός ότι κάνεις μάθημα με τον καθηγητή που θέλεις (είναι ο αγαπημένος σου μουσικός κλπ κλπ), όπου και να βρίσκεται η βάση του. Δεύτερον, είσαι στο δωμάτιο σου – στον ασφαλή χώρο σου – και κάνεις μάθημα με τον αγαπημένο σου καθηγητή (Επαναλαμβάνω). Δεν χρειάζεται δηλαδή να πάρεις το αυτοκίνητο σου, το λεωφορείο, τρένο ή μετρό, να χάσεις χρόνο σε μετακινήσεις. Απλά ανοίγεις τον υπολογιστή, μπαίνεις Skype, κάνεις κλήση και ξεκινάς. Ένα άλλο βασικό είναι η τιμή. Τα μαθήματα Skype είναι κατ' εξοχήν πιο φθηνά από τα ιδιαίτερα μαθήματα. Μπορείτε να μοιράζεστε αρχεία ή να αποστέλλετε τραγούδια με μεγάλη ευκολία  χωρίς να χρειάζεται να κουβαλάτε σκληρούς δίσκους, φορητούς υπολογιστές, ηχεία και λοιπά. Παίζεις με τα μηχανήματα σου, δηλαδή παρουσιάζεις στον καθηγητή και τον ήχο σου, πράγμα πολύ βασικό.
Στα αρνητικά κυρίαρχη θέση κατέχει το γεγονός ότι δεν μπορείς να τζαμάρεις με τον αγαπημένο σου καθηγητή. Υπάρχει επιπροσθέτως μια μικρή καθυστέρηση στον ήχο, όσο καλή και να είναι η σύνδεση των δυο υπολογιστών. Δυστυχώς πάντα θα υπάρχει όσο και να βελτιωθεί η τεχνολογία. Παρόλ' αυτά όμως , μπορείτε να δείτε μαζί συγκεκριμένα πράγματα όπως κλίμακες, συγχορδίες, τεχνικές και ρυθμικές ασκήσεις, όπως ακριβώς σ' ένα κανονικό ιδιαίτερο μάθημα. Μπορεί να ακούσει το παίξιμο σου και να διορθώσει ότι δεν του φαίνεται σωστό με διάφορους τρόπους. Ένα δεύτερο αρνητικό είναι και η ταχύτητα του ίντερνετ. Θα πρέπει να έχεις μια πολύ καλή σύνδεση για να έχεις κάμερα και να μπορείτε να βλέπεται ο ένας τον άλλο και να διευκολύνεται έτσι η πορεία του μαθήματος. Άρα σημαίνει ότι αυξάνεται λίγο το πάγιο έξοδο. Βέβαια, αν σκεφτεί κανείς ότι μια γρήγορη σύνδεση σε βοηθάει παντού (βίντεο στο youtube, ανέβασμα φωτογραφιών και βίντεο πολύ γρήγορα κλπ κλπ), αξίζει να γίνει το έξοδο.

Προσωπικά μιλώντας, αυτά είναι τα θετικά και αρνητικά των μαθημάτων μέσω Skype από την εμπειρία μου σαν μαθητής και καθηγητής. Σίγουρα υπάρχουν και άλλα, ανάλογα με την κατάσταση και ιδιοσυγκρασία του καθενός. Σας προτείνω λοιπόν να το δοκιμάσετε και να αποφασίσετε αν είναι καλό για σας ή όχι. Απλά να ξέρετε ότι και εδώ θα θέλει λίγο ψάξιμο και υπομονή. Καλή επιτυχία λοιπόν ...